Önemli Edebiyat Kavramları
- İmge: Edebi eserlerde anlatılmak istenen şeyi daha belirgin kılmak için zihinde canlandırmaya çalışan görüntüye denir. Zihinde tasarlanan veya hayal edilen şeydir.
- Armoni: Şiirde ahenk sağlamak için yakalanmaya çalışılan ses uyumudur. Şiirde ses uyumu aliterasyon ve asonanslarla sağlanır.
- Ritm: Şiirde durakların düzenli tekrarından doğan ses uyumudur.
- Durak: Hece ölçüsünde dizenin kendi içinde anlamlı bölümlere ayrılmasına durak denir.
- Ulam: Ünsüzle biten bir sözcüğün hemen yanında ünlüyle başlayan bir sözcüğe ulanarak okunmasıdır.
Her an yaz ortasında hayal ettiğim güneş. - Seci: Düzyazılardaki kafiye ve rediflere denir. Divan nesrinde çok kullanılmıştır.
“İlahi kabul senden, ret senden; şifa senden, der senden… İman verdin, kaim eyle; ihsan verdin, daim eyle!” (1989 / ÖYS) - İmale: Aruz ölçüsünde açık heceyi ölçü gereği kapalı hale getirmektir.
- Zihaf: Aruz ölçüsünde kapalı heceyi ölçü gereği açık hale getirmektir. Çok büyük bir aruz kusurudur.
- Med: Sözcük anlamı uzatmaktır. Aruzda ölçüyü tutturmak için iki kapalı hece arasına bir açık hece getirmek gerektiğinde uzun ünlü ve ünsüzle biten heceyi okumaktır.
- Kasr: Aruzda uzun okunan bir sözcüğü kısaltarak okumaktır. Örnek: Şah sözcüğünü şeh okumak.
- Üç Birlik Kuralı: Tiyatro eserlerinin yer, zaman ve olay birliğiyle sunulmasıdır.
- Antoloji: Şairlerin, yazarların, bestecilerin bazı parçalarından oluşan seçkilere denir. Güldeste adı da kullanılır.
- Cönk: Halk şairleri hakkında bilgi veren eserlerdir.
- Mazmun: Divan edebiyatında belli anlamları karşılamak için kullanılan kalıplaşmış sözlerdir.
- Mahlas: Şairlerin şiirlerin son bölümünde kullandıkları takma isimdir.
- Hamse: Divan edebiyatında bir şairin beş mesnevi yazmasıdır. Beş mesnevi yazan şairlere hamse sahibi şair denir.
- Nazire: Bir şairin bir şiirine başa bir şairin aynı ölçü, aynı konu ve aynı uyakla yazdığı şiirdir.
- Tehzil: Bir şairin bir şiirine aynı konu ve biçim özelliklerini kullanarak başka bir şairin o şiir ve şairle alay etmek amacıyla yazdığı şiirdir.
- Mısra-i Azade: Divan şiirindeki tek dizelik (mısra) şiirlerdir.
- Tema: Bir şiirin içeriğini oluşturan ana duyguya, şiirdeki öze denir.
Örnek: Hatırından çıkmasın dünyaya üryan geldiğin (Baki)
“Edebiyat Notları yayın hakları Fırat Hoca Kitapları’na aittir. 5846 ve 2936 sayılı telif hakları yasası gereğince, tamamının veya herhangi bir bölümünün yayıncısının izni alınmadan; elektronik, mekanik, fotokopi, faksimile ve herhangi bir kayıt sistemi ile çoğaltılması veya depolanması yasaktır.”
[Toplam:1 Ortalama:5/5]
